Print this page

Το νερό για τους περισσότερους αρχαίους πολιτισμούς αποτελούσε ένα στοιχείο της φύσης με μεγάλη σημασία. Συγκεκριμένα, θεωρούνταν ως μία υπερφυσική δύναμη η οποία μπορούσε είτε να κάνει τη ζωή να ανθίσει, είτε να τη βλάψει. Στην χώρα μας, όπως θα δούμε παρακάτω, συναντάμε πολλά έθιμα με το νερό περιέχουν πλούσια παράδοση και ιστορικό ενδιαφέρον.

Στους λαϊκούς μύθους της χώρα μας και στα τοπικά έθιμα με το νερό, συνήθως  το υγρό στοιχείο συσχετίζονταν με υπερφυσικές δυνάμεις, καθώς και με διάφορα υπερφυσικά στοιχεία που ζούσαν κοντά σε αυτό όπως για παράδειγμα οι νεράιδες που, συνήθως, τις συναντούσε κανείς στους ποταμούς.
 Οι λαϊκές αφηγήσεις δεν είναι ο μόνος τομέας που εντοπίζουμε τη σημασία και τη συμβολικότητα που είχε για τους ανθρώπους το νερό. Η σπουδαιότητα του, εντοπίζεται πολύ συχνά επίσης στη θρησκεία, στις παραδόσεις και τα έθιμα. Έτσι, με το πέρας του χρόνου έχει δημιουργηθεί μια σύνδεση μεταξύ νερού και υπερφυσικών δυνάμεων κάτι που πολλές φορές αποτυπώνεται στα διάφορα ελληνικά έθιμα. 
Έθιμα με το νερό μπορούμε να τα βρούμε σε πολλές περιοχές της χώρας τα οποία προκαλούν μεγάλο ενδιαφέρον καθώς και επιθυμία για συμμετοχή σε αυτά.

Ακολούθως αναγράφονται μερικά από τα σημαντικότερα αλλά και ενδιαφέροντα έθιμα της χώρας με το νερό και συνοδευτικά συναρπαστικές  ιστορίες από τις οποίες γεννήθηκαν τα έθιμα αυτά. 

1) Ο αγιασμός των υδάτων - τα Θεοφάνια

Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα με το νερό είναι ο εορτασμός των Θεοφανείων. Η ημέρα του αγιασμού των υδάτων ή αλλιώς η ημέρα των Θεοφανίων, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες γιορτές της ορθοδοξίας καθώς γιορτάζεται η βάφτιση του Χριστού από τον Ιωάννη τον βαπτιστή στον Ιορδάνη ποταμό. Την ημέρα αυτή λοιπόν, ευλογούνται από τον ιερέα τα νερά της χώρας. Έπειτα, ο ιερέας πετάει έναν σταυρό στη θάλασσα και οι νέοι βουτάνε για να πιάσουν τον σταυρό. Αυτός που θα καταφέρει να πιάσει τον σταυρό έχει ευλογία και τύχη. Στην επαρχία ειδικότερα, μετά το πιάσιμο του σταυρού και τη λήξη της λειτουργείας, ο ιερέας πηγαίνει στα σπίτια του χωριού για να ευλογήσει αυτά και τους ιδιοκτήτες του. 

2) Η βάπτιση

Το νερό έχει συμβολική σημασία και χρήση στο μυστήριο της βάπτισης. Με τη βάπτιση αποτάσσεται ο σατανάς, ενώ βουτώντας το παιδί τρείς φορές στο νερό της κολυμπήθρας γίνεται άφεση των αμαρτιών τους και συγκεκριμένα του προπατορικού αμαρτήματος και ασπάζονται το Θεό. Στο συγκεκριμένο έθιμο με το νερό, το υγρό στοιχείο του νερού φαίνεται να έχει τη δυνατότητα του εξαγνισμού και να δίνει ευλογία στο παιδί.

3) Το «αμίλητο» νερό

Ένα από τα πιο ξακουστά έθιμα με το νερό  που συναντάμε κυρίως στις βόρειες περιοχές της Ελλάδας είναι το έθιμο του «αμίλητου» νερού ή το «τάισμα» της βρύσης. Πιο συγκεκριμένα, την πρωτοχρονιά τα κορίτσια του χωριού πηγαίνουν νωρίς το πρωί στο πηγάδι ή στη βρύση του χωριού για να φέρουν σπίτι τους νερό. Στον γυρισμό τα κορίτσια δεν πρέπει να μιλήσουν μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους και να ευλογήσουν το σπιτικό τους. Για αυτό το λόγο καθιερώθηκε η ονομασία του εθίμου ως «αμίλητο» νερό, το οποίο υπάρχει έως σήμερα σαν έκφραση στην ελληνική γλώσσα για να εκφράσει κάποιον που μένει σιωπηλός και δεν μιλάει πολύ.
Μεγάλο ενδιαφέρον αποτελεί και μια άλλη εκδοχή του παραπάνω εθίμου, η οποία περιλαμβάνει το «τάισμα» της βρύσης του χωριού με γλυκίσματα προτού πάρουν οι κοπέλες το αμίλητο νερό. Παράλλαλα μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή για το συγκεκριμένο έθιμο με το νερό, εμπεριέχει την πεποίθηση πως κατά τη διάρκεια της σιωπής της κοπέλας θα της αποκαλυφθεί ο νεαρός που πρόκειται να παντρευτεί μελλοντικά.

4) Το ράντισμα της ετοιμόγεννης γυναίκας

Από τα λιγότερα γνωστά έθιμα με το νερό αλλά ένα που κυριαρχεί στις επαρχίες μέχρι σήμερα είναι το ράντισμα της ετοιμόγεννης γυναίκας. Σύμφωνα με αυτό το έθιμο πρέπει να ρίξουν λίγο νερό στην ετοιμόγεννη γυναίκα ώστε να έχει μία εύκολη γέννα -ανάλογη της ευκολίας με την οποία κυλά το νερό. 

5) Προστασία από το μάτι 

Μερικοί από τους τρόπους αντιμετώπισης της βασκανίας περιλαμβάνουν το ράντισμα του ματιασμένου ατόμου με νερό ώστε να πάρει το «κακό μάτι» μακριά. Βλέπουμε και εδώ την πεποίθηση πως το νερό μπορεί να προστατέψει τα άτομα και να τα εξαγνίσει, όπως στο μυστήριο της βάπτισης.

6) Το ράντισμα του δρόμου του ταξιδιώτη

Στα πιο γνωστά έθιμα με το νερό που γίνονται στην χώρα μας συγκαταλέγεται και το ράντισμα νερού στο δρόμο ενός ταξιδιώτη. Η ρίψη λίγου νερού προς τον δρόμο/κατεύθυνση ενός ατόμου προτού ξεκινήσει το ταξίδι του θεωρείται ότι θα προσφέρει ένα ταξίδι δίχως εμπόδια και επιπλοκές, όπως ακριβώς ο τρόπος που ρέει το νερό. 

7) Νερό και τύχη

Οι γυναίκες που παντρεύονταν συνήθιζαν να πηγαίνουν την ημέρα μετά τον γάμο τους στα πηγάδια. Εκεί άφηναν γλυκίσματα ως προσφορά στις υδάτινες θεότητες, ώστε να κυλάνε τα οικονομικά του ζευγαριού σαν το νερό. 
Κλείνοντας, από τα παραπάνω ελληνικά έθιμα με το νερό  και τις ιδιαίτερες παραδόσεις, εύκολα διακρίνει κανείς τις ευεργετικές, τυχερές και άγιες ιδιότητες που θεωρούταν πως έχει το νερό, καθώς και την μεγάλη επιρροή που ασκούσε στην καθημερινή ζωή των ατόμων. Πρόκειται βέβαια για λαϊκές πεποιθήσεις που εντούτοις, έχουν επικρατήσει στην ελληνική παράδοση και προσθέτουν στην ιδιαιτερότητά της. 

Read 5556 times Last modified on Τρίτη, 19 Σεπτεμβρίου 2023 14:15
Rate it
(14 votes)